„Świętokrzyska przygoda”

Wejście na taras widokowy na „gołoborzu”

Gołoborze na Łysej Górze jest wizytówką Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Nie dziwi więc, że od lat jest to miejsce licznie odwiedzane przez turystów. Zwiedzającym udostępniany jest górny fragment gołoborza na Łysej Górze (595 m n.p.m. synonim: Łysiec, Św. Krzyż) oraz przebiegający w bezpośrednim sąsiedztwie pogański wał kultowy z VII-XI wieku n.e.

W przeszłości, przystosowując gołoborze do zwiedzania, wybrano i odrzucono na boki głazy na jęzorze prowadzącym do otwartego gołoborza. Zniszczono także fragment wału kultowego. Na tak prowizorycznie wyrównanej trasie wykonano prymitywne schody z głazów. Turyści schodzili do punktu widokowego po chybotliwych kamieniach. Taki sposób zwiedzania powodował szkody wśród roślin i zwierząt żyjących na gołoborzu i w jego otoczeniu. Zagrażał także bezpieczeństwu zwiedzających. W 2003 roku na zlecenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego dr inż. arch. Mirosław Holewiński opracował projekt „Ochrona i odtworzenie zniszczonego ekosystemu Gołoborza na Łyścu”.

Czas programu:	0,5h
Dostępność:	Opłaty są pobierane w punkcie sprzedaży przy wejściu na galerię widokową na gołoborzu na Łysej Górze w okresie od 1 kwietnia do 15 listopada
Ceny biletów:	8,00 zł brutto za normalny bilet wstępu; 4,00 zł brutto za ulgowy bilet wstępu;

Zwiedzanie Klasztoru Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej – Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego

Przy zwiedzaniu Św. Krzyża należy sobie uświadomić, że istnieje różnica pomiędzy klasztorem, a muzeum czy innym zabytkiem. Klasztor bowiem też jest zabytkiem, ale osobliwość jego polega na tym, że przed wiekami zbudowany został dla pewnej idei życia skupionego, kontemplacyjnego, oddanego Bogu i nadal nią żyje. Jest to czynny obiekt sakralny, przy którym istniał zakon Ojców Benedyktynów, a obecnie zamieszkują go Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej. Należy więc zwiedzać go z należytym poszanowaniem.

Godziny otwarcia:	Codziennie w godzinach 9.00 – 17.00
Czas programu:	2,5h
Klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej-Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego:	https://www.swietykrzyz.pl/

BabyJagowo

W miejscowości Huta Szklana przy Ośrodku Jodłowy Dwór powstał innowacyjny projekt pt. „BabyJagowo”. Jest to sposób prezentacji walorów kulturowych i historycznych regionu świętokrzyskiego. Pomysłowość widoczna jest w umożliwieniu turystom „zasmakowania” atmosfery niezwykłych atrakcji województwa poprzez ich ożywienie.

Znajduje się tutaj m.in. Chatka Baby Jagi – naturalnej wielkości bajkowa chatka na kurzej stópce zamieszkana przez żywą osobę, Babę Jagę, albo jaskinia Zbója Madeja z naturalnego kamienia odtworzona zgodnie z legendami, z żywym Zbójem pilnującym swoich skarbów, śpiącym na czarcim łożu (madejowym). Znajdziemy tu także inne bajkowe elementy i postacie m.in. Domek Jasia i Małgosi, łódź wikingów, duży plac zabaw i tunel straaaachuuuu.

W „BABYJAGOWIE” będzie można spotkać się także ze świętokrzyską czarownicą i spędzić bardzo atrakcyjnie wolny czas. Bo to właśnie położenie, przyroda i natura Gór Świętokrzyskich tworzą jedyną w swoim rodzaju ostoję tradycji, legend i historii. „BabyJagowo” jest kompleksem budowli służącym do wyeksponowania atrakcji turystycznych ściśle związanych z regionem Gór Świętokrzyskich.

Planując wyjazd w Świętokrzyskie, tego miejsca po prostu nie można ominąć.

Godziny otwarcia:	sobota – niedziela: 10:00 – 18:00
Czas programu:	2,5h
Ceny biletów:	Ceny biletów: dzieci – 8 zł, dorośli – 9 zł
BABYJAGOWO:	http://www.babyjagowo.pl/

Zwiedzanie Ruin Zamku w Bodzentynie

Słynące w Europie Środkowej z targów końskich miasteczko Bodzentyn należy do najczęściej odwiedzanych miejscowości turystycznych w sercu Gór Świętokrzyskich. Założone zostało dzięki fundacji biskupa krakowskiego Bodzanta z Jankowa między 1348 a 1355 r., kiedy to ufundował on kościół parafialny in civitate nostra Bodzantino. W XIV w. miasto zabezpieczył murami obronnymi biskup Florian z Mokrska, który wzniósł również zamek na wysokiej skarpie.

Król Władysław Jagiełło spędził w nim dwa dni w 1410 r., odbywając pielgrzymkę na Święty Krzyż przed wyprawą krzyżacką. Zamek był kilkakrotnie przebudowywany przez biskupów krakowskich, zmieniając swą funkcję z obronnej na rezydencjalną. Dziś, po wielu zmiennych kolejach losu, stanowi malowniczą ruinę na wzgórzu. Zachowały się wysokie ściany z otworami okiennymi oraz XVII-wieczny portal wykonany z czerwonego piaskowca.

Drugim z najcenniejszych obiektów Bodzentyna jest gotycki kościół wzniesiony w XV w. z inicjatywy biskupa krakowskiego i pierwszego polskiego kardynała, Zbigniewa Oleśnickiego. Obecnie znajduje się tu kolegiata pw. Wniebowzięcia NPM i Św. Stanisława. W bogatych wnętrzach Świątyni podziwiać można tryptyk bodzentyński z początku XVI wieku autorstwa ucznia Wita Stwosza, Marcina Czarnego. Nie lada zabytkiem jest również renesansowy ołtarz wykonany w 1546 r. na polecenie Zygmunta I Starego dla Katedry Wawelskiej.

Znajdujący się w ołtarzu obraz Piotra z Wenecji (sygnatura: Petrus Venetus 1547) przedstawia biblijną scenę ukrzyżowania. Na obrazie zwraca uwagę odwrócony tyłem koń, którego dosiada rzymski legionista. Według opowiadań właśnie ów koń był powodem przeniesienia ołtarza z katedry wawelskiej po tym, jak biskup krakowski oświadczył, że nie będzie modlić się do końskiego zadu. W rzeczywistości powodem była realizowana zmiana wystroju katedry.

Czas programu:	1h
Ceny biletów:	wstęp wolny
Ruina Zamku Biskupów Krakowskich:	http://www.zamkipolskie.com/bodzentyn/bodzentyn.html

Zwiedzanie Zagrody Czernikiewiczów

Zagroda Czernikiewiczów jest przykładem specyficznej architektury małych miasteczek o charakterze rolniczym, tak licznie występujących w przeszłości na terenie całej Kielecczyzny. W skład zagrody wchodzą: budynek mieszkalny, budynki gospodarcze oraz wozownia. Obiekty te wraz z zamykającym podwórze drewnianym ogrodzeniem tworzą zwarty zespół zabudowań w kształcie czworoboku. Ściany wszystkich budynków zostały wzniesione z drewna jodłowego, zaś dachy mają pokrycie gontowe.

Zagroda jest najstarszą i jedyną tak kompleksowo zachowaną małomiasteczkową zagrodą znaną z terenów Kielecczyzny. Jej najstarsze elementy (części domu mieszkalnego oraz budynki gospodarcze, wozownia i ogrodzenie) pochodzą z 1809 roku. Pozostałe trzy zostały dobudowane do domu, natomiast izby mieszkalne pochodzą z lat 1870 i 1920.

Na ekspozycji odtworzono wnętrza zamieszkałe przez średniozamożną, wielopokoleniową rodzinę rolnika. Ekspozycja jest odtworzona na bazie badań terenowych przeprowadzonych w Bodzentynie oraz na podstawie materiałów archiwalnych. Pierwsza izba, sień oraz wszystkie pomieszczenia gospodarcze są przykładem wnętrz z połowy XIX wieku. Izba druga reprezentuje wnętrze mieszkalne z początku XX wieku, a izba trzecia – z okresu międzywojennego.

Godziny otwarcia:	wtorek – niedziela: 9:00 – 17:00
Czas programu:	1h
Ceny biletów:	normalny 5 PLN; ulgowy 2 PLN; sobota – wstęp bezpłatny

Zwiedzanie Parku Rozrywki i Miniatur Sabat w Krajnie – Aleja Miniatur “Cudowny Świat”

Ciekawa podróż dookoła świata i przyjemne połączenie nauki z rozrywką. Bazylika Św. Piotra, Krzywa Wieża w Pizie, Wieże WTC, Góra Rushmore, Katedra w Kolonii, czy Wulkan Etna to tylko niektóre z obiektów, które można tu zobaczyć.

Godziny otwarcia:	10.00 – 17.00
Czas programu:	4,5h
Ceny biletów:	Normalny 25zł; Ulgowy 18 zł
Bilety online:	https://sabatkrajno.pl/kup-online/
Aleja Miniatur “Cudowny Świat”:	https://sabatkrajno.pl/atrakcje/aleja-miniatur-wonderfull-world/

Zwiedzanie Rezerwatu geologicznego “Kadzielnia”, spacer przez Park Miejski, wstąpienie do Kieleckiej Katedry

Kadzielnia (295 m n.p.m.) wchodzi w skład położonego w południowej i zachodniej części Kielc wapiennego Pasma Kadzielniańskiego. Najwyższe wzniesienie zwane tzw. Skałką Geologów to relikt dawnej Góry Kadzielnia. Ze szczytu Skałki rozciąga się piękny widok na Karczówkę, Pasmo Zgórskie i Posłowickie oraz masyw góry Telegraf. Sięgając do historii dowiadujemy się, że kamieniołom na Kadzielni istniejący od XVII w. dostarczał surowca m.in. do wypalania wapna. Około 1770 r. powstał pierwszy piec do wypalania wapna, zbudowany z inicjatywy biskupa Kajetana Sołtyka. Wydobycie surowca skalnego stało się przyczyną powstania głębokiego wyrobiska, na najniższym poziomie zalewanego wodami podziemnymi. Dziś Kadzielnia, jako efekt trwającej 200 lat działalności górniczej, jest terenem niezwykle atrakcyjnym pod względem naukowym, dydaktycznym i krajobrazowym.

W 1962 roku, w części kamieniołomu obejmującej reliktowy ostaniec skalny nazywany Skałką Geologów (o powierzchni 0,6 ha), powstał ścisły rezerwat przyrody nieożywionej. Wzgórze zbudowane jest głównie z górnodewońskiego wapienia skalistego związanego z dawną płycizną węglanową i zawierającego szczątki fauny morskiej (stromatoporoidy, gąbki, koralowce, ramienionogi, mszywioły).

Poza stanowiskiem paleontologicznym, ważnym aspektem geologii rezerwatu są również zjawiska krasowe. Przejawiają się one w występowaniu różnorodnych form krasu powierzchniowego (zagłębienia, żłobki i kawerny krasowe) i wgłębnego (jaskinie, leje i kominy krasowe). Wapienne podłoże rezerwatu Kadzielnia jest także stanowiskiem występowania wielu rzadkich i chronionych gatunków roślinności wapiennolubnej, natomiast w jaskiniach występują rzadkie gatunki nietoperzy i pająków. U stóp ściany skalnej powstał park rekreacyjny z oddanym do użytku w 1971 r. amfiteatrem, zmodernizowany w 2010 r. Więcej informacji o amfiteatrze można znaleźć na: http://amfiteatr-kadzielnia.pl.

Przez Skałkę Geologów, czyli część rezerwatową kamieniołomu Kadzielnia, niestety nie przebiega znakowany szlak turystyczny. Można ją natomiast podziwiać z otaczających rezerwat ścieżek spacerowych. W części wschodniej kamieniołomu zlokalizowane są również punkty widokowe, z których oprócz rezerwatu Kadzielnia oraz amfiteatru można podziwiać piękne widoki pasma Gór Świętokrzyskich.

Teren Kadzielni jest jednym z najbardziej znanych obszarów jaskiniowych, czyli krasowych w Górach Świętokrzyskich. Znajduje się tu 25 jaskiń i schronisk skalnych. Od 2004 r. prowadzono prace nad udostępnieniem dla turystów kilku tutejszych jaskiń. W wyniku wspominanych działań połączono trzy jaskinie: Jaskinie Odkrywców, Prochownię i Szczelinę na Kadzielni. Podziemna trasa turystyczna ma ok. 160 metrów i zwiedzać ją można od 6 listopada 2012 roku.

*

Park miejski im. Stanisława Staszica – jeden z najstarszych parków w Polsce. Leży w centrum Kielc u południowego podnóża Wzgórza Zamkowego i liczy sobie 7,9 ha powierzchni. Jest ograniczony ulicami: Jana Pawła II od wschodu, Ogrodową od południa, Paderewskiego od zachodu, Solną, Staszica oraz Zamkową od północy. W zachodniej części parku znajduje się staw określany mianem „podzamecki” o powierzchni 1,1 ha, mający na środku fontannę z ozdobnymi dyszami w kształcie ryb. Dawnej znajdowała się nad nim przystań, a po samym stawie można było pływać na łódkach.

Na terenie parku znajduje się kilka pomników: figura św. Jana Nepomucena z XVIII wieku, pomnik Stanisława Staszica z 1905 roku, pomnik Stefana Żeromskiego z 1953 roku. Stoi tu także rzeźba „Przysięga miłości” z 1973 roku umiejscowiona tuż przy uchodzącym do stawu źródle Biruty, któremu nazwę dała ukochana Marcina Borowicza – bohatera „Syzyfowych prac” Stefana Żeromskiego. Przy ulicy Solnej ograniczającej park od północy, stoi pomnik upamiętniający wydarzenie z 15 czerwca 1944 roku, jakim było wykonanie pod budynkiem Gestapo wyroku śmierci na Franzu Witku, szefie tutejszych konfidentów, przez żołnierzy Armii Krajowej dowodzonych przez ppor. Kazimierza Smolaka, pseudonim „Nurek”.

Koło Pałacu Tomasza Zielińskiego znajduje się także ptaszarnia, w której można podziwiać wiele gatunków rzadko spotykanych ptaków.

*

Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – barokowa świątynia z pozostałościami stylu romańskiego, zlokalizowana w centrum Kielc na “Wzgórzu Zamkowym” – to jeden z najcenniejszych zabytków miasta. Obecnie kościół, dzwonnica oraz wieże sąsiedniego Pałacu Biskupów Krakowskich górują nad niską zabudową śródmieścia. Obok katedry ciągnie się czerwony szlak turystyczny prowadzący przez zabytkowe, ciekawe turystycznie miejsca Kielc.

Świątynia, kaplica ogrójcowa z 1760 r. oraz dzwonnica z połowy XVII w. jako zespół katedralny zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych. W budynku znajduje się wiele zabytków ruchomych m.in. ołtarze, kielichy, monstrancje. Część z nich jest umieszczona w skarbcu i aby go zwiedzić należy wcześniej umówić się na wizytę. Zabytkiem są także organy zbudowane w 1912 r. przez firmę Riegera, z kolei sama szafa organowa pochodzi z XVIII wieku.

Katedra kielecka nawiązuje stylem do innych, wcześniejszych budowli głównie z terenu Małopolski. Monumentalne filary dostawione do ścian nawy i prezbiterium, wspierające sklepienne arkady (tzw. system ścienno-filarowy) wzorowały się i na XVI-­wiecznej architekturze włoskiej, a także na budowlach małopolskich z początków XVII stulecia (m.in. kościół Dominikanów w Klimontowie, 1617-1620 r.). Za przykładem klasztoru w Klimontowie (może i kościołów sandomierskich), wprowadzono też charakterystyczny typ sklepiennej dekoracji naw bocznych, łączący wzory lubelskie i krakowskie. Do budownictwa krakowskiego odwoływały się też formy elewacji, a przede wszystkim architektonicznego detalu (m.in. portali), wprowadzone do sztuki polskiej przez włoskiego architekta Jana Trevano (zmarł w 1642 r.) i kontynuowane w warsztatach kamieniarskich Chęcin, Pińczowa, czy Wąchocka. W przypadku dobudowanej po 1719 roku części wschodniej powtórzono w zasadzie formy korpusu, dodając jednak we wnętrzu pełne przęsła, na elewacjach zaś pilastry.

Katedra kielecka pozostaje dziełem anonimowym – nieznane są nazwiska projektanta, ani XVII- ani XVIII-wiecznej części. Być może przy budowie nowego prezbiterium (1719) zatrudniony był Kacper Bażanka, architekt pracujący dla biskupa Konstantego Felicjana Szaniawskiego. To jemu niektórzy badacze przypisują również projekty seminarium duchownego, południowego skrzydła pałacu i niektórych ołtarzy katedralnych.

Czas programu:	1,5h

Zwiedzanie Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich

DAWNY PAŁAC BISKUPÓW KRAKOWSKICH
Jest to jedna z najwspanialszych i najlepiej zachowanych rezydencji z epoki Wazów. W położonym w zabytkowej części miasta pałacu znajdują się oryginalne wnętrza z XVII i XVIII w. z unikatowymi elementami wystroju architektonicznego. Wśród tych ostatnich znajdziemy: stropy ramowe z obrazami z warsztatu Tomasza Dolabelli, polichromowane stropy belkowe i fryzy podstropowe, marmurowe i kamienne kominki, portale i fragmenty posadzek. W apartamentach mieszkalnych i gościnnych wyeksponowano wyroby rzemiosła artystycznego najwyższej klasy europejskiej: tkaniny (m.in. tapiserie flamandzkie i francuskie), meble (np. gdańskie szafy i prasę do obrusów, zestaw renesansowych mebli włoskich). Ekspozycję uzupełnia XVII-wieczne malarstwo francuskie, włoskie i polskie.

GALERIA MALARSTWA POLSKIEGO I RZEMIOSŁA ARTYSTYCZNEGO
Jedna z najlepszych galerii malarstwa w Polsce, posiadająca w swych zbiorach ok. 250 obrazów. Kielecką galerię wyróżnia wyjątkowa w skali kraju kolekcja portretu staropolskiego, zawierająca wizerunki osobistości z XVII-XVIII w. oraz XIX-wiecznego malarstwa krajobrazowo-rodzajowego, m.in. dzieła: J. Szermentowskiego i W. Maleckiego. O randze galerii świadczą obrazy: J. Kossaka, J. Brandta, J. Chełmońskiego, O. Boznańskiej, S. Wyspiańskiego, W. Wojtkiewicza, L. Wyczółkowskiego, J. Malczewskiego, J. Pankiewicza. Galerii malarstwa towarzyszą piękne wyroby rzemiosła artystycznego: barokowe i rokokowe, wytwórni dalekowschodnich i europejskich, szkło polskie w stylu Art déco, najcenniejsze przykłady z największej w Polsce kolekcji porcelany ćmielowskiej, szkła i metale secesyjne, rokokowe i polskie meble z XVIII/XIX w.

SANKTUARIUM MARSZAŁKA JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO
Sanktuarium zajmuje trzy sale w południowo-zachodnim narożniku pałacu. Dawny Pokój Komendanta ozdobiono marmurowymi płytami. W Sali Sztandarowej znajduje się tryptyk “Wkroczenie strzelców Józef Piłsudskiego do Kielc” Stanisława Batowskiego oraz kopie sztandarów 1. i 4. Pułków Piechoty Legionów. W kolekcji militariów znajduje się ok. 600 eksponatów. Pochodzą z krajów zachodnioeuropejskich i ze wschodu. Wśród najciekawszych obiektów jest uzbrojenie husarii, napierśnik i naplecznik z końca XVI w. oraz XVII-wieczna kolczuga i misiurka.

GABINET NUMIZMATYCZNY
Ekspozycja, oparta na zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach, prezentuje monety i banknoty w ich obiegu, zwłaszcza na terenie historycznej, północnej Małopolski. Szczególnie zaakcentowane zostały skarby znalezione w regionie świętokrzyskim – starożytne, średniowieczne i nowożytne. Stanowią one łącznie ponad 22 tysiące obiektów, które staną się punktem wyjścia dla opowieści o historii pieniądza na naszych ziemiach. W Gabinecie Numizmatycznym zaprezentowane zostały również środki płatnicze z czasów dynastii Piastów i Jagiellonów. Wyróżnione zostały monety z epoki Wazów, związanej czasowo z Pałacem Biskupów Krakowskich – siedzibą Muzeum Narodowego w Kielcach.

OGRÓD WŁOSKI
Od zachodniej strony pałacu w 2003 r. odtworzony został renesansowy ogród, nawiązujący do wzorów włoskich. Trawnikowe kwatery od strony pałacu mają geometryczny rysunek wycięty w darni. Kwatery wypełniono białym i czerwonym żwirem z peoniami w narożach. Kolejne dwie kwatery tworzą nasadzenia formowanego bukszpanu z kwiatami sezonowymi: tulipanami, narcyzami, bratkami. Ozdobny ogród otoczono sadem jabłoniowym ujętym w cztery kwatery i zamkniętym alejami grabowymi.

Godziny otwarcia:	OD 1 WRZEŚNIA DO 30 KWIETNIA: Poniedziałek – nieczynne; Wtorek 9.00 – 17.00; Środa 9.00 – 17.00; Czwartek 9.00 – 17.00; Piątek 9.00 – 17.00; Sobota 9.00 – 17.00; Niedziela 9.00 – 17.00 *ostatnie wejście o godz. 16*; OD 1 MAJA DO 31 SIERPNIA: Poniedziałek – nieczynne; Wtorek 10.00 – 18.00; Środa 10.00 – 18.00; Czwartek 10.00 – 18.00; Piątek 10.00 – 18.00; Sobota 10.00 – 18.00; Niedziela 10.00 – 18.00; *ostatnie wejście o godz. 17*; Sobota jest dniem wolnego wstępu na ekspozycje stałe.
Czas programu:	1,5h
Dostępność:	Od 15 września 2020 r., wtorek jest dniem wolnego wstępu na ekpozycję stałe.
Ceny biletów:	GRUPOWY NA GALERIĘ MALARSTWA POLSKIEGO I EUROPEJSKIEJ SZTUKI ZDOBNICZEJ: Normalny -18,00; Ulgowy – 10,00 * GRUPOWY NA WYSTAWĘ STAŁĄ WNĘTRZA PAŁACOWE: Normalny – 10,00; Ulgowy – 6,00 * GRUPOWY NA WYSTAWĘ CZASOWĄ: Normalny – 8,00; Ulgowy: 6,00 * OPŁATA ZA USŁUGĘ PRZEWODNICKĄ NA WYSTAWĘ STAŁĄ (do poniższych kwot należy doliczyć obowiązującą cenę biletu dla każdego uczestnika) Opłata za usługę przewodnicką w języku polskim – 50,00 * OPŁATA ZA USŁUGĘ PRZEWODNICKĄ NA WYSTAWĘ CZASOWĄ (do poniższych kwot należy doliczyć obowiązującą cenę biletu dla każdego uczestnika) Opłata za usługę przewodnicką w języku polskim – 30,00zł
Dawny Pałac Biskupów Krakowskich:	https://mnki.pl/palac/

Zwiedzanie Muzeum Zabawy i Zabawek

Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach powstało w 1979 roku jako Muzeum Zabawkarstwa. Na 631 m kwadratowych powierzchni wystawienniczej prezentuje kilka tysięcy eksponatów. Zwiedzający mogą obejrzeć kilkanaście wystaw, m.in. lalki z całego świata, zabawki historyczne i ludowe, modele samochodów, samolotów, statków, kolejkę elektryczną i marionetki teatralne. Placówka jest największym i najstarszym muzeum zabawek w Polsce.

Godziny otwarcia:	Czynne codziennie oprócz poniedziałków w godzinach 9:00 – 17:00
Czas programu:	1,5h
Ceny biletów:	bilet normalny – 15 zł bilet ulgowy – 8 zł
Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach:	http://muzeumzabawek.eu/

Karczówka – zwiedzanie rezerwatu krajobrazowego

Karczówką nazywa się wysoka, skalista góra pokryta po większej części iglastymi drzewami, leżąca ok. 4 kilometrów na zachód od centrum od Kielc. Jest ona jedynym kieleckim rezerwatem krajobrazowym. Trzeba jednak zauważyć, że obszar zajmowany przez Karczówkę i okoliczne wzniesienia zapisuje się jednocześnie w sposób znaczący w historii eksploatacji kruszców.

Okoliczny kościół wzniesiony został przez biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego. W czasie wielkiej morowej zarazy, biskup Szyszkowski ślubował wznieść tu świątynię, jeśli Kielce unikną tego nieszczęścia. Realizując swoje przyrzeczenie, wybudował w 1624 r. kościół na Karczówce. W dniu 4 listopada 1628 r. przeniesiono tu uroczyście z kolegiaty kieleckiej relikwie Św. Karola Boromeusza, patrona walki przeciwko morowej zarazie. Owego świętego biskup Szyszkowski znał jeszcze za życia, a po jego śmierci przywiózł jego kości z Mediolanu.

Biskup nazwał również wzniesienie, na której stanął kościół Górą św. Karola, lecz nazwa ta nie przyjęła się. Z czasem powiększono świątynię, przerabiając mieszkanie plebana na klasztor, zbudowano mur okalający, a w roku 1630 osadzono tu bernardynów.

Zarówno sama Karczówka jak i przyległe wzniesienia – Grabina, Dalnia, Stokowa, Brusznia i Marmurek były niegdyś miejscem ożywionej penetracji górniczej. Przeprowadzona inwentaryzacja historycznych wyrobisk, określiła ich liczbę na ponad 3 tys. W roku 1646 mieszkaniec położonego nieopodal Malikowa, Hilary Mala wydobył z pobliskiej góry Machnowicy, ogromne bryły czystej rudy ołowianej. Z jednej z nich wykuto posąg św. Barbary i umieszczono go w kościele na Karczówce, w bocznym ołtarzu z prawej strony, patrząc od drzwi wejściowych.

W roku 1871 w miejscu gdzie był zgłębiony szyb, z którego wydobyto bryły ołowiu, postawiono kamienny pomnik z krzyżem i płytą marmurową. Na tej ostatniej umieszczono napisy: „Z szybu, w tym punkcie zgłębionego, wydobyto w d. 7 grudnia 1646 r. trzy bryły kruszcu ołowianego, z których wyrobiono figury: P. Maryi, św. Barbary i św. Antoniego, umieszczone w kościołach: w Kielcach, na Karczówce i w Borkowicach”. W okresie I wojny światowej pomnik wraz z płytą marmurową uległ zniszczeniu. W roku 1901 przy powiększaniu kościoła, posąg św. Barbary przeniesiony został do osobnej kaplicy w dawnej dzwonnicy, gdzie znajduje się do dziś.

Rejon Karczówki, wraz z przyległymi wzniesieniami, był obok góry Moczydło miejscem wydobycia dużej ilości siarczku ołowiu – galeny. Jako ciekawostkę należy przypomnieć, że zawierała ona domieszki srebra, które z powodzeniem odzyskiwano. Zbudowane z dewońskich wapieni wzniesienie jest jednym z ogniw Pasma Kadzielniańskiego. Karczówka stanowi od dawna ulubiony cel przechadzek mieszkańców Kielc i turystycznych wycieczek. Do rezerwatu prowadzi dogodny dojazd ulicami Karczówkowską, Podklasztorną lub Św. Barbary.

Czas programu:	1h
Karczówka – klasztor:	http://www.karczowka.com/

Zwiedzanie średniowiecznych ruin zamku w Chęcinach

Zamek Królewski w Chęcinach powstał na przełomie XIII i XIV w. na wzniesieniu (360 m n.p.m.) jako warownia typu wyżynnego. Król Władysław Jagiełło wykorzystał jego specyficzne położenie i wybrał na miejsce wyroków sądowych i zajazdów szlachty.

W 1331 r. przed wyprawą pod Płowce, król Władysław Łokietek mianował tu swojego syna Kazimierza rządcą Wielkopolski. Po śmierci ojca, Kazimierz Wielki rozbudował zamek, czyniąc z niego jedną z najpotężniejszych twierdz na ziemiach polskich. Zamek chęciński przejął od Małogoszcza rolę ośrodka administracyjnego – stał się siedzibą starostów grodowych i stolicą powiatu. W swojej historii zamek pełnił różne funkcje. Jako rezydencja królowych, gościł drugą żonę Kazimierza Wielkiego, księżniczkę heską Adelajdę.

Rezydowały tu również przejściowo: Elżbieta Łokietkówna, sprawującą rządy w imieniu małoletniego syna Ludwika, Zofia, małżonka króla Władysława Jagiełły oraz królowa Bona, która zatrzymała się tu podczas swojej podróży do Bari).
Zamek używany był również jako więzienie stanu – uwięziono tu Andrzeja, brata przyrodniego Władysława Jagiełły, wodza krzyżackiego Michała Kuchmeister von Sternberga oraz innych przedstawicieli krzyżackiego rycerstwa. Po zdobyciu Wielkopolski Łokietek przeniósł do zamku chęcińskiego siedzibę skarbu koronnego, a w 1318 r. umieścił tu również skarbiec katedry archidiecezjalnej gnieźnieńskiej.

Ostatecznie zamek został przeznaczony na mieszkanie starostów grodowych, a także miejsce sądu i kancelarii grodowej. Mieszkali tu podstarości, pisarz grodzki, sędzia grodzki, burgrabia, klucznik, kucharz, wrotny i kapelan. W najstarszej części zamku, między dwoma cylindrycznymi wieżami znajdował się dziedziniec z budynkiem mieszkalnym. Do zamku przylegała kaplica pod wezwaniem Dziesięciu Tysięcy Rycerzy Męczenników. W 1576 r. dziedziniec obudowano krużgankami, wieżę nadbudowano cegłą, a zamek przedłużono o obszerny dziedziniec z prostokątną wieżą. Wykuto też w skale 100-metrową studnię. W 1607 r. zamek został zdobyty podstępem i spalony przez wojska Zebrzydowskiego. W 1657 odbudowany zamek został zniszczony przez wojska Rakoczego. Ponownemu zniszczeniu uległ w 1707 r. podczas wojen ze Szwedami.

Od tego momentu nie powrócił do świetności, pozostając w częściowej ruinie. Jego działa po raz ostatni wystrzeliły w 1787 r., gdy przez Chęciny przejeżdżał Stanisław August Poniatowski. Podczas I wojny światowej jedna z wież stanowiła rosyjski punkt obserwacyjny, co doprowadziło do jej zniszczenia przez Austriaków. Po zakończeniu II wojny światowej na jednej z wież urządzono punkt widokowy. Prowadzone prace renowacyjne pozwoliły zabezpieczyć zamek w formie trwałej ruiny.

Godziny otwarcia:	Otwarte codziennie. Styczeń* – 9:00 – 15:00; Luty* – 9:00 – 16:00; Marzec* – 9:00 – 17:00; Kwiecień* – 9:00 – 19:00; Maj – 9:00 – 19:00; Czerwiec – 9:00 – 19:00; Lipiec – 9:00 – 19:00; Sierpień – 9:00 – 19:00; Wrzesień – 9:00 – 19:00; Październik* – 9:00 – 17:00; Listopad* – 9:00 – 16:00; Grudzień* – 9:00 – 15:00 *w przypadku niepogody/śniegu/oblodzenia itp. zamek może być nieczynny*
Czas programu:	1,5-2h
Ceny biletów:	Oferta Letnia (obowiązuje od 1 kwietnia do 31 października): normalny 13 zł/os.; ulgowy 10 zł/os.; grupowy 9 zł/os.; Oferta Zimowa (obowiązuje od 2 listopada do 31 marca): normalny 9 zł/os.; ulgowy/grupowy 7 zł/os.
Zamek Królewski w Chęcinach:	https://zamek.checiny.pl/pl/