Szlak Jagielloński i Jagielloński Szlak Unii Lubelskiej
Zamek w Lublinie i pomnik lwa z herbem Lwowa
Szlak Jagielloński (łac. Via Jagiellonica) prowadzi śladami historycznego traktu łączącego stolicę Królestwa Polskiego, Kraków, ze stolicą Wielkiego Księstwa
Litewskiego – Wilnem.Szlak przebiegał przez Lublin, gdzie w 1569 roku została zawarta unia polsko-litewska, na mocy której powstałopaństwo federacyjne,
Rzeczpospolita Obojga Narodów. Gościniec Kraków – Lublin – Wilno przemierzały orszaki królewskie. Podróżowali nim urzędnicy, dyplomaci, kupcy, rycerze i artyści,
a szlak odegrał istotną rolę w procesie integracji obu państw. Pełnił też funkcję europejskiej drogi kulturowej, łącząc Zachód ze Wschodem i cywilizację
łacińską z cywilizacją bizantyjską.Trakt funkcjonował w latach 1386–1596, od wyboru Władysława Jagiełły na króla Polski do przeniesienia się Zygmunta III Wazy,
wraz z całym dworem, do Warszawy. W 2009 roku Organizacja Turystyczna „Szlak Jagielloński” zainicjowała reaktywację historycznego szlaku jako międzynarodowej
trasy turystycznej Via Jagiellonica. W Polsce szlak wiedzie m.in. przez małopolskie Koszyce, Nowy Korczyn, Koprzywnicę, Sandomierz, Lublin i Ostrów Lubelski.
Na Białorusi– przez Kamieniec, Wołkowysk i Wasiliszki, a na Litwie – przez Ejszyszki i Rudniki aż do Wilna. Via Jagiellonica jest jedną z odnóg szlaku Via Regia.
Współcześnie część szlaku pokrywa się z odtwarzanymi szlakami św. Jakuba (m.in. w Małopolsce i na Podkarpaciu). W 2017 roku spisany na pergaminie i opatrzony
78 pieczęciami akt unii lubelskiej został wpisany przez UNESCO na Światową Listę Programu „Pamięć Świata”, o co zabiegały zarówno Polska, jak i Litwa, Łotwa,
Białoruś i Ukraina. W Lublinie istnieje Jagielloński Szlak Unii Lubelskiej przypominający o tym doniosłym wydarzeniu. Szlak rozpoczyna się od kaplicy Trójcy Świętej
na Zamku Lubelskim. Doskonałe połączenie gotyckiej architektury z bizantyjsko- ruską polichromią wnętrza czyni z niej zabytek unikatowy na skalę międzynarodową.
Polichromia została ufundowana przez króla Władysława Jagiełłę. Na zamku zwraca uwagę romańska wieża zamkowa, jedna z najstarszych budowli na Lubelszczyźnie.
Powstała w XIII wieku jako budowla obronno-mieszkalna (donżon) i stanowiła część grodu kasztelańskiego.
Akt unii lubelskiej z pieczęciami
Kaplica Trójcy Świętej na zamku w Lublinie
Dziedziniec zamku w Lublinie z romańskim donżonem (wieżą obronno-mieszkalną)
W Galerii Malarstwa Polskiego w Muzeum Lubelskim (Zamek Lubelski) znajduje się jeden z najbardziej znanych obrazów Jana Matejki
„Unia Lubelska” z 1869 roku. Wśród innych cennych obiektów położonych na szlaku w Lublinie należy wymienić: bazylikę Relikwii Krzyża Świętego,
kamienicę Lubomelskich, pobernardyński kościół Nawrócenia św. Pawła, kościół Wniebowzięcia NMP Zwycięskiej, a także pomnik Unii Lubelskiej
na placu Litewskim, przy którym kończy się szlak. Przejście całego szlaku (za czerwonymi znakami) zajmuje dwie do trzech godzin.
Obraz Jana Matejki „Unia Lubelska”
Fragment pomnika Unii Lubelskiej w Lublinie
Od 2007 roku latem odbywa się w Lublinie Jarmark Jagielloński, podczas którego organizowane są koncerty, spektakle, jarmark rękodzielniczy
i turnieje rycerskie. W 2009 roku Jarmark Jagielloński w Lublinie otrzymał Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej. Przy Bramie Grodzkiej,
zwanej też Bramą Żydowską, prężnie działa ośrodek samorządowy „Brama Grodzka – Teatr NN”. Jest to ośrodek kultury, muzeum i archiwum
zarazem, działające na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji w miejscu spotkania wielu kultur, tradycji i religii, jakim jest od wieków
Lublin.
Jarmark Jagielloński w Lublinie
Brama Grodzka w Lublinie.
Autorzy: Robert Andrzejczyk, Bogusław Kopka
Wydawnictwo: Polska Organizacja Turystyczna