Narodowy Instytut Fryderyka Chopina – Sztuka słuchania. Podcasty

Sztuka słuchania. Uchem filozofa

Podcasty edukacyjne Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina tworzą okazję do przysłuchania się pogłębionej refleksji na temat sztuki muzycznej i jej kontekstów. Ich tematyka skupia się wokół dwóch obszarów. Podcasty z cyklu „Sztuka słuchania” zachęcają do głębszego namysłu nad sztuką dźwięków i jej lepszego zrozumienia. Cykl „Chopin. Konteksty” podejmuje tematykę związaną z szerokim kontekstem życia i twórczości Chopina oraz kultury muzycznej, którą trwale naznaczył on swoim dziełem.

Prof. Anna Chęćka – filozofka i pianistka – zaprasza do pogłębienia refleksji nad przeżyciem muzycznym słuchacza i wykonawcy. Podczas prowadzonych przez nią w Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie spotkań perspektywy praktyczna (wykonania) i teoretyczna (refleksja filozoficzna) zbliżyły się do siebie, ukazując tajemnice muzyki w ostrzejszym świetle. Prof. Chęćka łączy myśl humanistyczną z refleksją inspirowaną neuroestetyką i neurobiologią. Pod jej palcami zabrzmiał repertuar obejmujący utwory komponowane na przestrzeni czterech stuleci – od baroku po współczesność, wśród których nie zabrakło muzyki Fryderyka Chopina.

Nagrania spotkań w formie podcastu są dostępne na stronie Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina – na końcu materiału:  Sztuka słuchania.Uchem filozofa

Odcinek 1.
Muzyka jako laboratorium pamięci
Dla wykonawcy pamięć muzyczna jest cenną bazą danych, która w istotny sposób buduje jego artystyczną tożsamość. Słuchacz także korzysta ze swoich zasobów pamięci: posiada przecież osobistą płytotekę wewnętrzną. Obie te kwestie przeanalizujemy nie tylko z perspektywy humanistycznej, ale i neurobiologicznej. Związek muzyki i pamięci kieruje nas także w kierunku pamięci emocji, a zatem – w stronę pytania o muzyczne znaczenia i ich związek z emocjami.

Odcinek 2.
Czas i przestrzeń muzyki. Od ciszy nieistnienia do dźwiękowego konkretu
Wyobrażenia na temat formy muzycznej i linearności jej dźwiękowej konkretyzacji zmieniały się w czasie historycznym. W czasie wykładu zapytamy czy czas jest w istocie podstawowym wymiarem istnienia muzyki. A może do jej rozumiejącej percepcji potrzebujemy także metafory przestrzeni? Zapytamy też filozoficznie o związki muzyki z ciszą.

Odcinek 3.
Myślenie muzyką
Neurobiologa fascynuje mózg muzyczny i my także wejdziemy na ścieżkę przyrodoznawczą, by dowiedzieć się nieco więcej na temat odmienności muzycznego sposobu myślenia. Wrócimy jednak na szlak humanistyczny, by głębiej zastanowić się nad tym, czy muzyka jest opowieścią, narracją. Analizując utwory programowe i utwory z repertuaru muzyki absolutnej, przyjrzymy się pojedynkowi mimesis i abstrakcji w muzyce.

Odcinek 4.
Interpretacja jako tłumaczenie sensów partytury
Tematem wykładu będzie planowanie interpretacji i jej dźwiękowa konkretyzacja. Zajrzymy do „warsztatu” wykonawcy, aby lepiej zrozumieć kwestię wielości i różnorodności interpretacji. Które interpretacje są dobre, jak wartościować muzykę? Zbliżając się do kolejnego Konkursu Chopinowskiego, warto zapytać o kryteria oceny muzyka występującego na koncercie i na konkursie.

Odcinek 5.
Chopina znaki szczególne
Chopinolodzy bez trudu potrafią wskazać idiomy stylistyczne wyróżniające muzykę Chopina spośród dzieł innych kompozytorów. Czy meloman i niewinny słuchacz mogą im w tym dorównać? Podczas wykładu spróbujemy poszukać znaków szczególnych Chopinowskiej myśli zarówno w kształtowaniu przez niego linearnego przebiegu utworu (melodia), jak i w oryginalnych, jemu tylko właściwych współbrzmieniach (harmonia). Słyszymy często, że jego niepowtarzalność skrywa się w szczególnym traktowaniu fortepianu i faktury fortepianowej. Nie mamy jednak pewności, czy umielibyśmy wskazać w utworach te fragmenty, o których piszą muzykolodzy. Podczas wykładu z muzyką na żywo spróbujemy uwrażliwić więc nasze uszy na te znaki szczególne, zatrzymamy się także nad refleksją Chopina o muzyce, o misji kompozytora i sensie bycia artystą.

Autor: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina