Muzeum Fryderyka Chopina w Narodowym Instytucie Fryderyka Chopina

Misją Muzeum Fryderyka Chopina w Narodowym Instytucie Fryderyka Chopina – największego centrum chopinowskiego na świecie – jest kultywowanie pamięci wielkiego Kompozytora oraz udostępnienie wiedzy na temat jego życia i twórczości szerokiemu gronu odbiorców.

Do zakresu działania Muzeum jako placówki o rozbudowanym programie naukowym, wystawienniczym, edukacyjnym, wydawniczym, artystycznym i oddziaływaniu promocyjnym w skali międzynarodowej należy gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie, konserwacja i udostępnianie obiektów muzealnych należących do bezpośredniego dziedzictwa Chopinowskiego oraz pozyskiwanie i upowszechnianie współczesnych przejawów działalności twórczej, które związane są z dziełami, osobą i epoką Fryderyka Chopina.

Unikatowy na skalę światową obiekt turystyczny w Zamku Ostrogskich, w którym zgromadzono ponad 7 tysięcy eksponatów, wpisanych częściowo na listę UNESCO Memory of the World. Otwarta w 2010 r. wielofunkcyjna instytucja dba o dziedzictwo kulturowe, kształci wrażliwość, promuje wartości i edukuje. Na powierzchni ponad 4600 m kw. prezentowane są multimedialne ekspozycje dotyczące życia i twórczości Fryderyka Chopina.

Ekspozycja stała

Doświadczanie Chopina
Wystawa stała Muzeum Chopina, otwarta 1 marca 2010 roku w 200-lecie urodzin kompozytora, obejmuje dwanaście tematów zlokalizowanych na czterech poziomach zamku Ostrogskich (pałacu Gnińskich). Układ ekspozycji zaprojektowany został przez włoskie studio architektoniczne Migliore+Servetto, według scenariusza stworzonego przez zespół Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. Wystawa wpisana jest w sposób wyrazisty i harmonijny zarazem w historyczne wnętrza odbudowanego po II wojnie światowej oraz zrewitalizowanego przed 2010 rokiem pałacu.

Zwiedzający Muzeum Chopina mają dowolność wyboru trasy zwiedzania w ramach zaprezentowanych tematów zlokalizowanych w następujących przestrzeniach:
na poziomie 0: Żelazowa Wola i młodzieńcze peregrynacje, Warszawa, Salon Mikołaja Chopina,
na poziomie +1: Salon paryski, Nohant, Kobiety,
na poziomie +2: Osobowość, Podróże po Europie, Śmierć,
na poziomie -1: Pianista, Kompozytor, Naśladowcy,
zwiedzaniem objęta jest również Sala koncertowa, w której prezentowane są np. nagrania z Międzynarodowych Konkursów Pianistycznych im. Fryderyka Chopina.

Każda z wysp tematycznych, oprócz obiektów oryginalnych i faksymile obiektów, które nie są pokazywane jako oryginały z przyczyn konserwatorskich albo z powodu pochodzenia z kolekcji obcych, zawiera treści audiowizualne i interaktywne. W większości przestrzeni, szczególnie w sali Kompozytor, obecna jest muzyka Fryderyka Chopina w nagraniach najwybitniejszych pianistów dokonanych na fortepianach pochodzących z czasów kompozytora, przywołujących oryginalne brzmienie dzieł Chopina (nagrania z serii „The Real Chopin” wydanej przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina). Istotną warstwą ekspozycji są również dźwięki np. XIX-wiecznego Paryża, lekcji udzielanej przez Chopina, salonu czy natury łączącej się z nagraniami szkiców kompozycji Chopina obrazującej ważne dla twórczości letnie pobyty kompozytora w Nohant.

Na ekspozycji pokazywane są ważne obiekty z kolekcji Muzeum Chopina, w tym przynajmniej jeden oryginał rękopisu muzycznego Fryderyka Chopina. Oprócz niego na wystawie znajdziemy np. złoty zegarek podarowany w 1820 roku Chopinowi przez Angelikę Catalani, fortepian marki Ignace Pleyel należący do kompozytora w ostatnich latach życia, kalendarzyki osobiste z lat 1834, 1848 i 1849, których treść przejrzeć można w formie wirtualnej, serwetę z inicjałami FC wyhaftowanymi przez George Sand, pukiel włosów George Sand z kopertką z inicjałami GF [George Frederic] należący do Chopina, breloczek należący do Chopina z inicjałami FC, odlew lewej dłoni Chopina, portrety kompozytora autorstwa Franza-Xavera Winterhaltera, Teofila Kwiatkowskiego, Alberta Graefle’a, kosmyk włosów Chopina i maskę pośmiertną. Dzięki treściom multimedialnym stanowiącym komentarz do obiektów oryginalnych prezentowanych na ekspozycji, powstaje narracja wielokierunkowa i wielowątkowa. Poprzez połączenie scenografii z muzyką i pejzażami dźwiękowymi zwiedzający ma wrażenie immersji i bliskiego kontaktu z historią.

Historia kolekcji

Muzeum Fryderyka Chopina sprawuje pieczę nad największą na świecie, niezwykle zróżnicowaną kolekcją chopinianów – pamiątek związanych z życiem i twórczością kompozytora – która liczy ponad 7500 obiektów.
Kolekcja zawiera rękopisy muzyczne, wydania dzieł Chopina, jego korespondencję, ikonografię historyczną i współczesną, drogocenne przedmioty osobiste, a także dokumenty związane z biografistyką, komentarzami krytycznymi do utworów i szeroko pojętą recepcją osoby i twórczości kompozytora. W roku 1999 część kolekcji Muzeum Chopina została wpisana na listę UNESCO „Memory of the World”, na której znajdują się obiekty wymagające szczególnej ochrony ze względu na ich unikatową wartość kulturową.

Historia kolekcji chopinowskich jest skomplikowana i burzliwa. Wiele pamiątek zaginęło bezpowrotnie, los wydawał się nie sprzyjać zachowaniu spuścizny po artyście – poczynając od licytacji majątku ruchomego pozostawionego w ostatnim mieszkaniu kompozytora, aż do spustoszeń i grabieży wojennych. Pomimo niesprzyjających wydarzeń historycznych pewna część spuścizny chopinowskiej jednak ocalała.

Kolekcję zaczęła systematycznie gromadzić rodzina kompozytora. Wielką rolę w zachowaniu pamiątek chopinowskich odegrała najstarsza siostra Fryderyka – Ludwika, obecna przy śmierci brata. Równie naturalnie jak zbiory rodzinne powstawały zbiory należące do przyjaciół i uczniów Chopina, złożone z listów, podarunkowych autografów muzycznych, wzajemnie ofiarowywanych sobie przedmiotów.

Od roku kolekcję 1899 rozbudowywało Warszawskie Towarzystwo Muzyczne w ramach prac założonej przez Jana Karłowicza Sekcji Chopinowskiej, później obowiązki te przejął Instytut Fryderyka Chopina przemianowany na Towarzystwo im. Fryderyka Chopina. Od 2005 roku pieczę nad kolekcją sprawuje Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.

Najcenniejszą grupę w tych zbiorach stanowią rękopisy muzyczne Fryderyka Chopina – kluczowe źródła dokumentujące przebieg jego procesu twórczego. Ważnymi dokumentami są rękopiśmienne kopie utworów sporządzone przez przyjaciół lub uczniów np. Juliana Fontanę, Auguste’a Franchomme’a i Thomasa Tellefsena. W kolekcji przechowywane są ponadto liczne listy pisane przez Chopina i do niego kierowane, różnego rodzaju notatki i innego typu dokumenty: powinszowania kreślone ręką Fryderyka w latach młodzieńczych, jego zeszyt do kaligrafii, rysunki, dedykacje, paszport, bilety wizytowe. Wiele obiektów dokumentuje wielką tradycję pianistyczną, w tym historię Międzynarodowych Konkursów im. Fryderyka Chopina, i wydania dzieł kompozytora przygotowywane przez najsłynniejszych redaktorów (m.in. Ignacego Jana Paderewskiego, Edouarda Ganche’a). W kolekcji znajdują się również liczne dokumenty związane z Paderewskim. Fortepiany z epoki – firm Pleyel, Erard, Buchholtz – wykorzystywane podczas koncertów i nagrań przywołują historyczne brzmienie dzieł Chopinowskich.

Do najcenniejszych obiektów ikonograficznych należą portrety kompozytora wykonane za jego życia – czy to w ujęciach oficjalnych, czy w kontekście prywatnym. Odrębną grupę stanowią odlewy dłoni Chopina i maski pośmiertnej. Do grupy najbardziej wartościowych pamiątek oprócz książek z biblioteki ojca kompozytora należą: ostatni fortepian Fryderyka Chopina, złoty zegarek – prezent od Angeliki Catalani, jego notatniki osobiste z lat 1834, 1848 i 1849, maleńki ołówek, breloczek z inicjałami kompozytora, eleganckie spinki do gorsu, pudełko na cukierki, chustki haftowane przez George Sand, dzwonek, zegarek podróżny, a także pukiel włosów Fryderyka Chopina i zasuszone kwiaty z jego łoża śmierci. W kolekcji przechowywane są liczne dokumenty osób z kręgu kompozytora – przyjaciół (np. Oskara i Wilhelma Kolbergów), uczniów i uczennic (jak Jane W. Striling), artystów (w tym Józefa Elsnera, nauczyciela Chopina), a także ikonografia kontekstowa ukazująca ważne w jego życiorysie postaci i miejsca z nim związane.

Istotne miejsce zajmują w kolekcji obiekty ilustrujące recepcję osoby i dzieła Chopina. Stanowią one świadectwo prowadzonych z myślą o kompozytorze wielorakich działań artystycznych na całym świecie (Konkursów Chopinowskich, licznych festiwali, koncertów, wystaw jemu poświęconych), a także zainteresowania twórców różnych stylistyk i kręgów kulturowych osobą i dziełem kompozytora.

Zbiory Muzeum Fryderyka Chopina są gromadzone drogą zakupów i darowizn. Do szczególnie zasłużonych donatorów należy zaliczyć Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej i Muzeum Narodowe w Warszawie. Nieocenione są też dary osób prywatnych, które w swoich działaniach połączyły pasję zbieraczy z gotowością służby publicznej. To również dzięki nim zbiory naszego Muzeum są coraz bogatsze, służąc kolejnym pokoleniom miłośników sztuki Fryderyka Chopina.

Lekcje online

Lekcje online to spotkania z doświadczonymi edukatorami, które dają szansę bliższego poznania Fryderyka Chopina i jego twórczości. Na najsłynniejszego polskiego kompozytora patrzymy z rozmaitych perspektyw: jego dzieciństwa, miejsca urodzenia, ulubionego instrumentu – fortepianu, artystycznych inspiracji tradycyjną kulturą polskiej wsi, a nawet przez pryzmat jego portretów. Zawsze spotkaniom tym będzie towarzyszyła wyjątkowa muzyka Fryderyka Chopina, która rozsławiła jego imię na całym świecie.

Lekcje online odbywają się za pośrednictwem komunikatora internetowego ZOOM, umożliwiającego interakcję edukatora z uczniami.

Czas trwania: 45 min.
Liczba uczestników: do 25 osób
Forma: online, za pośrednictwem ZOOM
Kiedy: od poniedziałku do piątku w godz. 9.00-15.00
Cena: 120 zł (w przypadku rezerwacji czterech lub więcej lekcji opłata za pojedynczą lekcję wynosi 100 zł)
Rezerwacje: bilety.muzeum@nifc.pl
tel.: (+48 22) 44 16 251/252 (poniedziałek-piątek, godz. 9.00-17.00)
Regulamin lekcji muzealnych online

Szkoły podstawowe: klasy I-III

Nasz kolega Frycek

Lekcja przedstawi dzieciom Fryderyka Chopina jako rówieśnika, z którym mogłyby się zaprzyjaźnić. Dowiedzą się, w co bawił się Fryderyk i czego się uczył, dokąd wyjeżdżał na wakacje i co tam robił, a także od kogo otrzymał złoty zegarek. Dzieci poznają również inne talenty małego muzycznego geniusza, które będą stanowiły inspirację do ich własnych prac artystycznych.

Materiały otrzymane od edukatora: karta zadań do wydruku
Materiały do przygotowania przez uczniów: papier, ołówek, gumka, temperówka, kredki

W świecie małych form

Obraz może zajmować całą ścianę w Muzeum, ale także może być bardzo mały i nazywać się miniaturą. Podobnie jest w muzyce. Fryderyk Chopin komponował zarówno długie, rozbudowane utwory, jak i takie zupełnie krótkie. Obrazy, które są związane z nim i z jego otoczeniem, również mają różne rozmiary. Podczas zajęć posłuchamy tych najkrótszych z chopinowskich utworów, obejrzymy kilka małych portretów, a na koniec sami spróbujemy stworzyć małe dzieła sztuki.

Materiały otrzymane od edukatora: karta zadań do wydruku
Materiały do przygotowania przez uczniów: papier, ołówek, gumka, temperówka, kredki, opcjonalnie: klej, papier kolorowy, bibuła, wstążki, kokardki, włóczka, piórka itp.

Szkoły podstawowe: klasy IV-VI

Chopin na polskiej wsi

Takiem tęgo dudlił, że się wszyscy zlecieli, napisał Frycek, relacjonując swój udział w zabawie w karczmie wiejskiej. Zobaczymy basetlę, na której grał, dowiemy się, dlaczego muzyka ludowa i  przyśpiewki były tak ważne w jego twórczości oraz wysłuchamy przykładów tych inspiracji w wybranych mazurkach. Przemierzając mapę Polski i pracując z kartą wiedzy, poznamy wybrane małe miejscowości, które udało się zobaczyć Fryderykowi.

Materiały otrzymane od edukatora: karta zadań do wydruku
Materiały przygotowane przez ucznia: ołówek lub długopis

Chopin w Warszawie

Podczas lekcji wybierzemy się na wirtualny spacer po Warszawie czasów Fryderyka Chopina. Cofniemy się w czasie aż o 200 lat i korzystając z mapy porozmawiamy o miejscach związanych z kompozytorem i jego rodziną. Poznamy życie codzienne miasta oraz styl życia jego mieszkańców. Spróbujemy poczuć atmosferę, jaka panowała w ówczesnej stolicy Królestwa Polskiego, wspólnie zastanawiając się, pod jakimi względami miasto młodego kompozytora różniło się od dzisiejszej Warszawy. Zapraszamy Was na wyprawę do miejsc, w których Fryderyk dorastał, uczył się i zawierał długoletnie przyjaźnie.

Materiały otrzymane od edukatora: karta zadań do wydruku
Materiały przygotowane przez ucznia: ołówek lub długopis

Szkoły podstawowe: klasy VII-VIII

Warsztat młodego krytyka sztuki

Przyjrzymy się galerii kilku portretów Fryderyka i omówimy je, biorąc pod uwagę takie aspekty jak materiał, technika, kompozycja i sposób przedstawienia postaci. Przed i w czasach stopniowego upowszechniania się fotografii, malarstwo było jednym ze sposobów uwieczniania wybitnych jednostek, dowiemy się jak różnie przedstawiano Chopina.

Materiały otrzymane od edukatora: portrety Chopina, karta zadań do wydruku
Materiały przygotowane przez ucznia: ołówek lub długopis

Z Fryderykiem w dyliżansie

W (…) dyliżansach dużo się pieprzu natłukło – tymi słowami Chopin żartobliwie narzekał na niski komfort jazdy pozbawionym amortyzacji dyliżansem. Mimo to kompozytor już od najmłodszych lat wiele podróżował. W młodzieńczym wieku przemierzył dużą część Polski, później zaś, jako dorosły artysta mieszkający na stałe w Paryżu, regularnie wyjeżdżał z miasta. Na lekcji porozmawiamy o powodach podróży Fryderyka Chopina, a czytając fragmenty listów, zastanowimy się, jaki środek transportu najbardziej przypadł mu do gustu. Poznamy przy tym wrażenia kompozytora z pobytu w rozmaitych miejscach, często przedstawione w nadzwyczaj obrazowy i humorystyczny sposób.

Materiały otrzymane od edukatora: karta zadań do wydruku
Materiały przygotowane przez ucznia: ołówek lub długopis

Szkoły ponadpodstawowe

Fortepian Szopena

Każda interpretacja jest wyprawą, nie tylko w głąb dzieła i osoby autora, ale także kultury, w której dzieło powstało. Niezwykły wiersz Fortepian Szopena jest jednym z najpopularniejszych utworów Cypriana Kamila Norwida. Podczas lekcji wspólnie przeanalizujemy i zinterpretujemy Fortepian Szopena. Eksponaty z Muzeum Fryderyka Chopina naprowadzą nas na kolejne tropy interpretacyjne, a na koniec odkryjemy brzmienie instrumentu, który unieśmiertelnił poeta.

Materiały otrzymane od edukatora: karta zadań do wydruku
Materiały przygotowane przez ucznia: ołówek lub długopis

Chopin i Mickiewicz w romantycznych narracjach

Co łączy, a co różni kompozytora i poetę? Obydwaj byli emigrantami, o czym przypominają listy Chopina do Towarzystwa Literackiego w Paryżu i prelekcje paryskie Mickiewicza. Podejmiemy temat improwizacji oraz XIX-wiecznej pieśni stworzonej przez obydwu artystów, której szkic znajdujący się w kolekcji Muzeum Chopina obejrzymy. Opowiemy o przebudowanej w stylu dworu polskiego oficynie, miejscu urodzenia kompozytora, która może budzić skojarzenia z Mickiewiczowskim Soplicowem. W części praktycznej zajęć przeanalizujemy gatunek ballady w muzyce i literaturze na przykładzie fragmentów Ballady g-moll op. 23 Chopina i Romantyczności Mickiewicza lub zanalizujemy słynny romantyczny obraz Bal w Hotelu Lambert Teofila Kwiatkowskiego z ekspozycji Muzeum Chopina, na którym znajdują m.in. obydwaj artyści.

Dwór polski w kulturze

Dwór ziemiański to miejsce wyjątkowe w polskiej kulturze, ciekawe zarówno pod względem obyczajowym, jak i architektonicznym. Dom Urodzenia Fryderyka Chopina, niegdyś skromna oficyna dworska, to dziś Muzeum poświęcone kompozytorowi. Prezentowane na wystawie obiekty pozwalają omówić relacje łączące Chopinów i Skarbków – właścicieli dawnego dworu. Zapoznamy się z  XIX-wiecznym stylem życia, rolą kobiety, obyczajami, modą oraz funkcją przekazu pokoleniowego. Omówimy rolę instrumentu we dworze oraz przykłady XIX-wiecznej pianistyki. Podczas warsztatu zapoznamy się ze sposobami przedstawienia dworu i tradycji w literaturze.

Materiały otrzymane od edukatora: karta zadań do wydruku
Materiały przygotowane przez ucznia: ołówek lub  długopis

Autor:

Narodowy Instytut Fryderyka Chopina