Szlak Zamków Krzyżackich
Zamek krzyżacki w Malborku
Potężne zamki krzyżackie murowane z kamienia i cegły stanowią wielką atrakcję turystyczną Polski północnej.
Ze 125 zamków istniejących w czasie panowania zakonu do dzisiaj w dobrym stanie dotrwała tylko niewielka część.
Krzyżacy – inscenizacja bitwy pod Grunwaldem
W 1228 roku książę Konrad I Mazowiecki nadał Zakonowi Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie
(potocznie zwanemu zakonem krzyżackim) Ziemię Chełmińską. Do sprowadzenia zakonu krzyżackiego przyczynił się biskup
misyjny Prus, cysters Chrystian. Misja cysterska bp. Chrystiana dążyła do chrystianizacji Prus i stworzenia państwa kościelnego
pod patronatem Stolicy Apostolskiej. Jednak plany Krzyżaków wobec Prus były inne – od początku chodziło przede wszystkim
o podbój i stworzenie własnego państwa zakonnego. Bardzo szybko teren ten stał się najlepiej ufortyfikowaną częścią państwa
krzyżackiego. Powstające tu warowne budowle łączyły równocześnie funkcje obronne i klasztorne, co miało ogromny wpływ
na ich architekturę. Zamek w Malborku był największym i zarazem stołecznym zamkiem w państwie krzyżackim. Przez 148 lat
urzędowali w nim wielcy mistrzowie. Zamek nazywano „Castrum Sancte Marienburch” (Zamek Miastaśw. Marii). Obecnie działa
w tym miejscu Muzeum Zamkowe w Malborku. W 1997 roku zamek w Malborku wpisany został na Listę Światowego Dziedzictwa
UNESCO. Szlak Zamków Krzyżackich pokrywa się po części ze Szlakiem Zamków Gotyckich, Szlakiem Kopernikowskim i Szlakiem
Grunwaldzkim. W województwie kujawsko-pomorskim szczególnie ciekawe i warte odwiedzenia są zamki w: Świeciu nad Wisłą,
Radzyniu Chełmińskim (to jeden z najbardziej popularnych – obok Malborka – zamków krzyżackich, znany z serialu
„Pan Samochodzik i templariusze” z 1972 roku), Chełmnie, Golubiu-Dobrzyniu, Toruniu i Brodnicy. Pierwsze lokacje miast –
Chełmna i Torunia – przeprowadzono na podstawie prawa chełmińskiego (wzorowanego na prawie miejskim Magdeburga)
z 1233 roku. Chełmno, którego dzieje sięgają piastowskiego grodu obronnego, jest jedynym miastem w Polsce, które nie tylko
zachowało dawną zabudowę i średniowieczny układ, ale także nie zostało skażone współczesną architekturą. Wzorzec
średniowiecznej miary w formie żelaznej sztaby z napisem „Culmer Ruthe” (pręt chełmiński) można dzisiaj zobaczyć na zachodniej
ścianie chełmińskiego ratusza.
Zamek w Radzyniu Chełmińskim
Ratusz w Toruniu
Ratusz w Chełmnie
Zamek krzyżacki w Golubiu-Dobrzyniu
Zamek w Golubiu wzniesiony został w latach 1296–1306. Dzisiejsza budowla ma już styl gotycko-renesansowy. Renesansowy kształt nadała mu
Anna Wazówna, siostra króla Zygmunta III, w latach 1616– 1623. Obecnie w zamku znajduje się Muzeum Regionalne i hotel, a w lipcu odbywa
się Międzynarodowy Turniej Rycerski. W województwie pomorskim można zwiedzać zamki krzyżackie: w Bytowie (strażnicy granicznej i siedzibie
administracji zakonu krzyżackiego), Człuchowie (krzyżackiej fortecy Konrada Wallenroda), Gniewie (najpotężniejszej twierdzy krzyżackiej
na lewym brzegu Wisły, przebudowanej przez Jana III Sobieskiego), Malborku (największej i zarazem stołecznej twierdzy w państwie krzyżackim),
Sztumie (letniej rezydencji wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego) i Kwidzynie. Charakterystycznym elementem architektonicznym gotyckiego
zamku w Kwidzynie jest gdanisko – dansker, czyli wieża ustępowa. Kwidzyńskie gdanisko jest najokazalszą budowlą tego typu w Europie. Do zamku
kwidzyńskiego od strony wschodniej przylega monumentalna gotycka katedra św. Jana Ewangelisty. W prezbiterium, w dolnej części kościoła
znajduje się kaplica błogosławionej Doroty z Mątowów Wielkich, zakrystia oraz krypta biskupów pomezańskich i krypta trzech wielkich mistrzów
zakonu krzyżackiego.
Budynki zamku w Sztumie
Kwidzyńskie gdanisko
W województwie warmińsko-mazurskim na uwagę zasługują: zamek komturów w Ostródzie (w 1807 roku przez ponad miesiąc Napoleon miał
tutaj sztab dowodzenia), zamki w Kętrzynie i Nidzicy (dawnej siedzibie prokuratora), zamek kapitulny w Olsztynie i zamek biskupi w Lidzbarku
Warmińskim, a także największy zamek krzyżacki na Mazurach – w Rynie i ruiny gotyckiego zamku kapitulnego w Szymbarku. W niewielkiej
miejscowości Reszel zachowała się w bardzo dobrym stanie kolejna twierdza z XIV wieku. Znajdziemy tu też wyjątkowy zespół trzech gotyckich
ceglanych mostów – Rybackiego, Niskiego i Wysokiego. W Działdowie funkcjonuje Interaktywne Muzeum Państwa Krzyżackiego. Można tu
m.in. prześledzić dzieje zakonu, obejrzeć uzbrojenie, makiety zamków i animacje bitew. A wszystko przy użyciu najnowocześniejszych technik,
w tym ekranów dotykowych, projekcji 3D i rzeczywistości rozszerzonej. Certyfikatami Polskiej Organizacji Turystycznej zostały nagrodzone:
gra przygodowa w zamku w Malborku „Uczta u Wielkiego Mistrza” w 2003 roku, historyczna impreza plenerowa „Oblężenie Malborka” w 2005
roku oraz „Magic Malbork Show” (Magiczny Malbork) w 2011 roku.
Sala recepcji hotelu w zamku w Rynie
Inscenizacja „Oblężenie Malborka”.
Autorzy: Bogusław Kopka, Robert Andrzejczyk
Wydawnictwo: Polska Organizacja Turystyczna