Szlak Piastowski
Katedra i most Jordana w Poznaniu
Najstarszy turystyczny szlak historyczny w Polsce jest równocześnie przewodnikiem po najdawniejszych dziejach Polski. Przebiega przez dwa województwa:
wielkopolskie i kujawsko-pomorskie. Dynastia Piastów władała państwem polskim od X do XIV wieku. Uznaje się, że pierwszym władcą Polski z rodu Piastów
był Mieszko, który zapoczątkował proces chrystianizacji Polski w 966 roku, dzięki czemu stał się godnym szacunku władcą, równym innym włodarzom
chrześcijańskiej Europy.Pierwszym koronowanym władcą Polski był jego syn, Bolesław Chrobry, ostatnim zaś Kazimierz Wielki – syn Władysława Łokietka.
Ten, w czasie 37-letniego panowania, przyczynił się do wzmocnienia obronności kraju, otoczył miasta murami, wybudował kilkadziesiąt zamków,
przeprowadził reformę prawa i administracji, ujednolicił system monetarny i ufundował słynną Akademię Krakowską (drugi uniwersytet w tej części Europy;
obecnie Uniwersytet Jagielloński). W 1938 roku Jan Kilarski w Przewodniku po Wielkopolsce opisał szlak po „krainie najdawniejszych naszych dziejów”.
Początkowo Szlak Piastowski wiódł z Poznania, przez Gniezno, Mogilno, Kruszwicę, do Inowrocławia. Dzisiaj składa się z dwóch trasprzecinających się w Gnieźnie:
Trasa wschód-zachód
biegnie z Lubinia przez: Poznań, Pobiedziska, Ostrów Lednicki, Gniezno, Trzemeszno, Mogilno, Strzelno, Inowrocław, Kościelec, Pakość, Gniewkowo,Kruszwicę,
Radziejów, Płowce, Brześć Kujawski, Włocławek i Kowal. Dalej można skierować się na Mazowsze i kontynuować podróż śladami piastowskimi – Szlakiem
Książąt Mazowieckich (Płock).
Brama Poznania ICHOT
Brama Poznania ICHOT
Trasa północ-południe
biegnie z Wągrowca przez: Tarnowo Pałuckie, Łekno, Żnin, Wenecję, Biskupin, Gąsawę, Marcinkowo Górne, Gniezno, Grzybowo, Giecz,Pyzdry,
Ląd nad Wartą, Konin, aż do Kalisza. Na Szlaku Piastowskim znajduje się aż sześć pomników historii ustanowionych przez prezydenta Polski
na wniosek ministra kultury. Są wśród nich: rezerwat archeologiczny w Biskupinie, katedra w Gnieźnie, ruiny zespołu pałacowego na wyspie
Ostrów Lednicki na jeziorze Lednica, zespół dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie, opactwo benedyktyńskie w Lubiniu i Ostrów Tumski
w Poznaniu. Przemierzając szlak, możemy równocześnie znaleźć się na Szlaku Cysterskim, Szlaku Romańskim i Szlaku Bursztynowym.
W Poznaniu szlak ma swój początek przy Bramie Poznania, gdzie mieści się Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego,
najnowocześniejszy obiekt na całym szlaku. Z tarasu Bramy Poznania rozpościera się widok na Ostrów Tumski. Na wyspie położonej w widłach
Warty i Cybiny stoi najstarsza polska katedra, w której – według tradycji – pochowani zostali pierwsi historyczni władcy Polski: książę Mieszko I
i król Bolesław Chrobry. W latach 30. XIX wieku wzniesiono tu Złotą Kaplicę, nazywaną też Kaplicą Królów Polskich. Bogato dekorowana w stylu
bizantyjskim, pełni funkcję symbolicznej kaplicy grobowej Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Na zachód od katedry, 3,5 m pod ziemią, archeologowie
odkryli relikty dworu książęcego z drugiej połowy X wieku (tzw. palatium). Na Ostrowie Tumskim warto zobaczyć też Rezerwat Archeologiczny
Genius Loci – przekrój Poznania. Znajdują się tam relikty oryginalnych wałów grodowych sprzed dziesięciu wieków oraz multimedialne ekspozycje,
a także sala kinowa do wyświetlania filmów w technice 3D, infokioski i hologramy.
Osada w Biskupinie
Relikwiarz św. Wojciecha w katedrze gnieźnieńskiej
Ostrów Tumski z katedrą w Poznaniu
Na wyspie Ostrów Lednicki zachowały się ruiny kamiennej rezydencji Piastów, w której zamieszkiwali Mieszko I, Bolesław Chrobry i Mieszko II.
Zadaszone mury palatium stanowią rezerwat archeologiczny Muzeum Pierwszych Piastów, a jego najcenniejszym zabytkiem jest najstarsza
w Polsce i najlepiej zachowana na świecie stauroteka – puszka w kształcie krzyża łacińskiego ze złoconej blachy miedzianej, przeznaczona
do przechowywania relikwii Krzyża Świętego. Nad jeziorem Lednica w 1997 roku, z okazji 1000-lecia śmierci św. Wojciecha (Adalberta),
z inicjatywy dominikanina Jana Góry, wzniesiono stalową konstrukcję zwaną Bramą Trzeciego Tysiąclecia. Brama ma kształt ryby (symbolu
chrześcijaństwa) o rozpiętości 37 m i wysokości 12 m. Co roku na początku czerwca odbywają się tu spotkania młodzieży.
Muzeum Pierwszych Piastów na Ostrowie Lednickim
Ostrów Lednicki – rzeźby przedstawiające Mieszka I i Dobrawę
Brama Trzeciego Tysiąclecia
Obowiązkowym punktem zwiedzania na Szlaku Piastowskim jest Gniezno, wymieniane na równi z Poznaniem jako kolebka polskiej państwowości.
Tutaj odbył się słynny zjazd gnieźnieński (1000 rok) z udziałem cesarza Ottona III. W tutejszej katedrze koronowano pięciu pierwszych królów
Polski (w latach 1025–1300), złożono w niej też ciało św. Wojciecha (kanonizowanego w 999 roku), uznawanego za pierwszego patrona Polski.
Najcenniejszym zabytkiem katedry są spiżowe Drzwi Gnieźnieńskie powstałe ok. 1175 roku. Masywne wrota są opowieścią o życiu i śmierci
św. Wojciecha. Na 18 płaskorzeźbach przedstawiono jego narodziny, życie pełne cudów, posługę biskupią, męczeńską śmierć i złożenie ciała w
grobie w gnieźnieńskiej katedrze. To dokument historyczny i jeden z najwybitniejszych pomników sztuki romańskiej w Polsce.
Katedra gnieźnieńska znalazła się w gronie „7 Cudów Polski na 100-lecie Niepodległości” World Travel Show.
O dziejach i odkryciach archeologicznych związanych z działalnością pierwszych Piastów opowiada Muzeum Początków Państwa Polskiego
w Gnieźnie. Wyjątkowym miejscem na szlaku jest Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, sięgające do czasów znacznie starszych niż
piastowskie. Biskupin nazywa się polskimi Pompejami, bowiem podobnie jak pył wulkaniczny zakonserwował miasto italskie, tak pokłady torfu
przyczyniły się do zachowania pozostałości po ziemno-drewnianym grodzie z VIII wieku p.n.e. Gród w Biskupinie jest największą z dotychczas
odkrytych w Europie osad warownych z okresu kultury łużyckiej. Dzisiaj możemy oglądać jego rekonstrukcję, a każdego roku podczas
wrześniowego festynu archeologicznego wybrać się w podróż w poszukiwaniu minionego czasu. Cennych zabytków z czasów piastowskich jest
na szlaku znacznie więcej. Mysia Wieża w Kruszwicy pamięta czasy Kazimierza Wielkiego, choć łączona jest z legendą o złym Popielu,
którego zjadły myszy. Rezerwat Archeologiczny w Gieczu to pozostałości grodu piastowskiego, powstałego w latach 60. IX wieku.
W Koninie stoi zaś najstarszy znak drogowy na ziemiach polskich z 1151 roku (patrz Szlak Bursztynowy). Wzgórze św. Wojciecha w Strzelnie
zwieńczone jest dwoma romańskimi kościołami i Muzeum – Romański Ośrodek Kultury Ottona i Bolesława, kryjącym unikatowy zbiór ponad
200 zabytków sztuki romańskiej.
Mysia Wieża w Kruszwicy
Fragment wykopalisk archeologicznych w Gieczu
Słup drogowy w Koninie
We Włocławku warto zobaczyć gotycką katedrę, o której pisał w Rocznikach Jan Długosz. W Kowalu, miejscu urodzenia Kazimierza Wielkiego
(30 kwietnia 1310 roku), znajduje się największy jednobryłowy pomnik z granitu w Polsce (7 m wraz z cokołem), odsłonięty w 700-lecie urodzin
ostatniego piastowskiego króla, jedynego władcy polskiego posiadającego przydomek „Wielki”. W wielkopolskiej Wenecji z kolei znajdują
się ruiny zamku obronnego, którego właścicielem był Diabeł Wenecki, okrutny sędzia kaliski Mikołaj Nałęcz. Na szlaku warto zwiedzić Kalisz,
posiadający jedną z najpiękniejszych starówek w Polsce, oraz Rezerwat Archeologiczny „Kaliski Gród Piastów” na Zawodziu. Co roku w czerwcu
organizowany jest tutaj jarmark archeologiczny, a w ostatnią sobotę sierpnia – Biesiada Piastowska. Wędrówką po Szlaku Piastowskim w pigułce
jest wizyta w Skansenie Miniatur w Pobiedziskach, gdzie znajduje się 35 najbardziej okazałych i najcenniejszych budowli Wielkopolski w skali 1:20.
Tuż obok stoi drewniana forteca z kolekcją wczesnośredniowiecznych machin oblężniczych… naturalnych rozmiarów. Szlak Piastowski oznakowany
jest dwoma kolorami: czarnym – oznaczającym obiekty gwarantowane, z rozwiniętą infrastrukturą turystyczną, oraz szarym – obiekty aspirujące,
w których turyści mogą napotkać pewne niedogodności związane np. z ograniczeniem dostępności obiektu. Aplikacja cyfrowa Szlak Piastowski
ułatwia turystom docieranie do wybranych obiektów oraz planowanie podróży, zawiera m.in. mapy, opisy miejsc, kalendarium wydarzeń, godziny
otwarcia i ceny biletów. Zwiedzanie ułatwia też interaktywna mapa, a uprzyjemniają – gry turystyczne, tzw. questy.
Alternatywą dla samochodowego Szlaku Piastowskiego jest oznakowany kolorem czarnym Piastowski Trakt Rowerowy, który zaczyna się w Poznaniu.
Szlak ma 104 km. W 2012 roku Szlak Piastowski otrzymał Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej.
Kościół Świętej Trójcy w Strzelnie – romański tympanon
Ruiny zamku „Diabła Weneckiego” we wsi Wenecja koło Żnina
Jarmark archeologiczny w Kaliszu
Skansen Miniatur w Pobiedziskach.
Autorzy: Bogusław Kopka, Robert Andrzejczyk
Wydawnictwo: Polska Organizacja Turystyczna